Anastazja Kruszewska zd. Borkowska

Zabierałem się już wcześniej za spisywanie historii rodzinnych, jednak jakoś ciągle brakowało na to zapału, aż grzebiąc w papierach natrafiłem na biografię jego matki Anastazji Kruszewskiej z domu Borkowskiej, spisaną przez mojego pradziadka Czesława Kruszewskiego:

Życiorys

Anastazji Kruszewskiej zd. Borkowska

Obraz Anastazji "Nastuli" Kruszewskiej, 

znaleziony w Minkowicach k. Lublina

Anastazja Kruszewska urodziła się w m. Jednaczewo, pow. Łomża w rodzinie Wiktorii [Żaczek] i Wojciecha Borkowskich, dnia 19.05.1886 r. Ojciec Anastazji zajmował się gospodarstwem. Łomża w tym okresie była pod zaborem carskim. Będąc w wieku szkonym uczęszczała do potajmnej szkoły elementarnej prowadzonej przez chowającego się po powstaniu styczniowym nauczyciela. Ojciec Anastazji pochodził z dużej kościelnej osady kurpiowskiej "Kuzie". Brał czynny udział w Powstaniu styczniowym w 1863 r. w walkach z wojskami carskimi w rejonie Puszczy Kurpiowskiej pod dowództwem Stacha Konwy.  Po powstaniu zmuszony był ukrywać się i z tego powodu znalazł się w m. Jednaczewo i tu się osiedlił. W Jednaczewie nawiązał kontakt z patriotami Łomżyńskimi. Nadal prowadził konspiracyjną pracę w formie biuletynów, które przewoziła z Łomży młoda dziewczynka Anastazja. Wychowana w duchu patriotycznym rozumiała dlaczego należało walczyć z zaborcą carskim.

W 1905 roku wyszła za mąż za Adama Kruszewskiego, również z Jednaczewa, zajmującego się gospodarstwem [akt 70/1905 AP Łomża]. Nawiązana znajomość z Rodziną Kraszewskich z Łomży spowodowała dalszą prace konspiracyjną na wsi. Ruch wolnościowy na wsi wzrastał prowadzony przez działaczy Łomżyńskich. Bronisława Kraszewska, jej córka A [przerwana kartka - chyba Alicja] oraz Anastazja Borkowska były łącznikami tej walki przeciw caratowi.

I Wojna światowa i walka między zaborcami umacniała bardziej w wiarę odzyskania niepodległej Polski. Zawiązana organizacja P.O.W. na terenie Łomży miała za zadanie wciągnięcie coraz to więcej jej członków na wsi, zbieranie broni i jej przechowywanie.

Anastazja Kruszewska będąc członkinią P.O.W. dostała za zadanie przewiezienie tej broni z Jednaczewa do magazynu w Kościele Marii Panny na ul. Senatorskiej w Łomży. Anastazja w zamaskowanych wozach chłopskich tę broń i amunicję przewoziła w bezpieczne miejsce. Było to w czerwcu 1918 roku. Łomża wtedy była okupowana przez Niemców. Za pracę konspiracyjną w P.O.W. oraz za dowożenie żywności i opatrunków w czasie oblężenia Łomży w sierpniu 1920 roku, została, przez oficjalne władze wojskowe w 1922 roku, odznaczona "Krzyżem Walecznych" i Medalem Niepodległości i odznaką pamiątkową P.O.W. Po uzyskaniu Niepodległości włączyła się w pracę społeczną na wsi, jaką było zrzeszenie "Wyzwolenie".

Od 1935 do 1030 Anastazja Kruszewska pracowała w wojskowych warsztatach krawieckich 33 p.p. w Łomży.

W 1939 roku Rejon Łomży zajęty był przez Wojska Sowieckie. W czerwcu 1941 roku Wojska Sowieckie deportowały całą rodzinę Kruszewskich w głąb Rosji (Kazachstan).

W 1948 roku Anastazja Kruszewska wraz z córkami powróciła do kraju. Początkowo osiedliła się w Inowrocławiu, w Bydgoszczy a następnie w Ożarowie. Do Jednaczewa wracać nie było po co, ponieważ wszystkie zabudowania w czasie walk 1944/45 zostały doszczętnie zniszczone.

Mieszkając do roku 1970 w Ożarowie, trudniła się krawiectwem. W ten sposób zarabiała na swe utrzymanie.

Zmarła 15 września 1970 w Ożarowie. Zwłoki jej zostały przewiezione do Łomży i pogrzebane w grobie rodzinnym na miejscowym cmentarzu.

Anastazja Kruszewska wychowała 4 synów i 4 córki o głębokim poczuciu miłości ojczyzny, o dużym obowiązku pracy społecznej w swoich organizacjach partyjnych i społecznych. Dziś one zajmują dość poważne stanowiska w pracy zawodowej i społecznej. Anastazja Kruszewska od samego początku w zorganizowanym przez działaczy z Łomży "Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej" brała czynny udział w jego zebraniach i wszystkich zjazdach odbywanych w Łomży.